Uitgestorven functie

Sommige vanzelfsprekende functies uit het begin van mijn loopbaan bleken helemaal niet zo vanzelfsprekend te zijn. Ze zijn verdwenen. De vooruitgang maakte ze overbodig.

Zo was er bij de bank waar ik ooit mijn HR loopbaan startte, de medewerker Adrema.

Als ik terugdenk aan de medewerker Adrema, word ik vrolijk en ook een tikje weemoedig. Hoe dat zit, wordt duidelijk als je verder leest.

HR heette toen nog PZ en PZ was er in de periode die lag vóór de tijd dat hetzelfde P&O ging heten, kun je nagaan hoe lang dat geleden is, maar dit geheel terzijde. Ik werkte destijds als personeelsadviseur bij PZ op kantoor Den Haag.

De medewerker Adrema had een cruciale plaats in het zakelijke buitenlands betalingsverkeer, dat in die tijd net niet meer met de postduif ging, maar met lange formulieren met vijf doorslagen in vijf verschillende kleuren.

Doorslagformulier

Voor de millennials onder de lezers: een doorslag is een flinterdun stuk papier, voorzien van een laagje carbon, waardoor je, als je heel hard drukte met je balpen, of lekker harde aanslagen maakte met je mechanische typemachine, in een moeite door je formulier in een keer voor vijf verschillende gebruikers klaar kon maken.

Het was een wonder van efficiëntie, zo’n doorslagformulier.

Carbon is een spulletje dat werkt als de inktcartridge van een printer, maar dan eenmalig. Je kreeg er vieze vingertoppen van, van die formulieren met carbon. Je vingers zagen er net zo uit als bij een tatoeage, maar dan onbedoeld en niet aan de buitenkant, maar aan de binnenkant.

Carbon kon je wegwassen, wat een voordeel is ten opzichte van een tatoeage.

Medewerker Adrema

Wat is dat, zul je je misschien afvragen, een medewerker Adrema?

Dat zal ik haarfijn uitleggen.

De medewerker Adrema was de medewerker die de Adrema-machine bediende en met die Adrema-machine konden stalen naamplaatjes worden gemaakt met daarop het adres van bijvoorbeeld een bedrijf. Een bedrijf dat al zaken deed in het buitenland en dat formulieren nodig had voor het buitenlandse betalingsverkeer.

Adrema is de naam van de leverancier van deze adresseermachines.

Het was niet eens een echte machine, het was meer een grote perforator (mag ik aannemen dat dat woord bij iedereen bekend is…?) waarmee de medewerker Adrema ratsj-roetsj een adres kon stansen in een stalen plaatje.

Zoiets als graveren, maar dan lelijk.

Functienaam

De medewerker Adrema bediende de Adrema-machine. De fantasie voor het bedenken van pakkende functiebenamingen nam pas in later jaren een grote vlucht. In deze tijd zou deze functie ongetwijfeld een Imprint Operations Officer zijn, of zoiets, maar zeker niet het al te basale ‘medewerker Adrema’.

De functie van medewerker Adrema was een functie in salarisschaal 2 en schaal 1 bestond niet. De openbare salarisschalen liepen bij de bank, ook in die tijd al, tot en met schaal 15.

Ratsj-roetsj

De medewerker Adrema deed de hele dag niet anders dan stalen naamplaatjes maken en het archief bewaken waarin honderden zo niet duizenden van die stalen plaatjes werden bewaard.

De betalingsverkeerformulieren werden bij de bank ‘gepersonaliseerd’. Ik weet niet zeker meer of dat ook door de medewerker Adrema werd gedaan, ik vermoed van wel. Het ratsj-roetsj-geluid van het personaliseren van die formulieren kan ik me levendig herinneren.

Lange tijd daarna hoorde je hetzelfde ratsj-roetsj-geluid als je wilde betalen met een credit card, maar zo’n card was al wel van kunststof.

25-jarig jubileum

Ik herinner me de ochtend waarop een medewerker van kantoor Den Haag, waar ik zoals gezegd als personeelsadviseur werkte, gehuldigd werd met zijn 25-jarig jubileum bij de bank.

De bank die omgedoopt was naar ING Bank, wat de afkorting was voor het bancaire deel van Internationale Nederlanden Group, waarmee destijds de fusie tussen en NMB Postbank Groep en Nationale Nederlanden gestalte kreeg.

Er kwam een speciaal communicatiebulletin aan te pas om ons medewerkers te leren dat we Ie-En-Gee moesten zeggen, in plaats van het makkelijkere en voor de hand liggende ingbank. Wat natuurlijk vragen om problemen was, want altijd als een directie iets gaat benadrukken, ligt de-kont-tegen-de-krib van het gewone volk op de loer.

Ingbank jubileum

Goed, bij die ingbank werkte deze meneer 25 jaar.

Zo’n jubileum werd luister bijgezet door de ontvangst van de jubilaris met diens partner door de kantoordirectie, wat betekende dat het hele managementteam (MT) klaar zat met een kop koffie en een gebakje.

Er werd precies een uur uitgetrokken voor dit deel van het jubileum. De functie van personeelsadviseur was ‘toegevoegd aan het MT’, wat betekende dat je er deel van uitmaakte, maar beduidend minder betaald kreeg dan de rest.

Naar deze tijd vertaalt, zou je alleen maar ‘responsible’ zijn, in plaats van ‘accountable’, wat ongeveer een gelijk verschil in betaling oplevert. Sommige dingen veranderen veel minder dan mensen willen denken.

Toespraak

De kantoordirecteur hield een toespraak en haalde de bijzonderheden aan van de loopbaan tot dan toe van de jubilaris. Na de toespraak volgde de feestelijke uitreiking van het cadeau, waarvan ik totaal vergeten ben wat het ook weer was, ik vermoed manchetknopen met het logo van de ingbank erop, een minzaam lachende leeuw. Naast natuurlijk een half maandsalaris netto, een cadeau dat vooral van de fiscus kwam en dat tot op de dag van vandaag bestaat.

Even tussendoor, dat vind ik nou achterhaald, dat we 25, 40 en 50 jaar niet-van-werkgever-veranderen nog steeds fiscaal belonen, terwijl naar mijn idee juist het tegenovergestelde, het veranderen van werkgever, van sector of als zelfstandige verder gaan, zou moeten worden beloond met een mooi netto bedrag omdat dat veel meer duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt oplevert dan altijd bij dezelfde baas blijven.

‘Tsja’, zal de oude-rot-bij-dezelfde-werkgever direct bedenken, ‘Dat is alleen maar de kift, omdat je het zelf nooit 25 jaar bij één werkgever hebt uitgehouden’.

Hetgeen absoluut waar is.

De jubilaris van die ochtend was in zijn 25 jarig dienstverband eerst veertien jaar medewerker Adrema geweest en nadien werd hij medewerker Postkamer op kantoor Den Haag, wat ook alweer elf jaar duurde.

Kantoordirecteur Den Haag

De directeur van dienst presteerde het om een bijzonder gloedvol verhaal te vertellen van bijna een uur over de fabelachtige loopbaan van deze medewerker.

Zijn jaren als medewerker Adrema werden voorgeschoteld als onmisbaar voor het voortbestaan van de hele bank, als ook al die zakelijke klanten die economisch konden presteren en toch maar mooi hun buitenlands betalingsverkeer konden uitvoeren dankzij deze meneer.

De Adrema-machine werd met weemoed beschreven, hoe moeilijk dit apparaat te bedienen was en hoe goed bedreven deze meneer daarin geworden was in zijn veertien jaar als medewerker Adrema.

Let wel, veertien jaren van stalen naamplaatjes maken en de plaatjes op alfabetische volgorde zetten in kaartenbakken. Zulk een standvastigheid en betrouwbaarheid, daar moet je een diepe buiging voor maken.

Mainframe met terminals

Hoe jammer was het dat de Adrema-machine werd vervangen door een mainframe-computer die via op afstand staande beeldschermen kon worden bediend, de zogeheten computerterminals. En dat er dan voorbedrukte kettingformulieren uit een grote centraal opgestelde printer rolden waardoor de Adrema-machine op de schroothoop kon, samen met de eraan gekoppelde functie.

In deze tijd zou een functie die op dergelijke manier verdwijnt, onmiddellijk leiden tot het ontslag van de betrokken medewerker(s), maar destijds was dat ‘not-done’ en volgde herplaatsing in een ‘passende functie’.

Deze passende functie werd gevonden in de functie van medewerker Postkamer op kantoor Den Haag.

 

Medewerker Postkamer

Iedere dag liep meneer zijn drie rondjes door het kantoor met een grote kar met daarin de inkomende post en verzamelde hij de uitgaande post van alle afdelingen.

Het ging om interne post en om externe post. De interne post zat in postmappen, een soort grote enveloppen, met daarop alle voorgaande afdelingen waarvoor de map was gebruikt doorgehaald en de nieuwe in het laatst vakje bijgeschreven.

De stapel interne post was doorgaans groter dan de uitgaande post. Bij de ingbank konden we elkaar lekker bezighouden.

Mevrouw de partner

De partner van deze meneer werkte bij de thuiszorg en droeg een pruik. Dat weet ik nog omdat de pruik scheef zat.

De hele toespraak lang keek ik tegen een scheefstaande pruik aan.

Op een gegeven moment zag ik dat het hoofd Zakelijke Relaties ook zat te kijken naar deze pruik. Ik keek naar hem, hij keek naar mij, en per direct voelde ik een lachstuip van hier tot Tokio opkomen.

Maar dat kon natuurlijk niet, in lachen uitbarsten, tijdens het benoemen van alle hoogtepunten uit deze fenomenale carrière.

Onder de tafel kruiste ik mijn benen over elkaar, ten einde manhaftig het bijna onvermijdelijke in-de-broek-piesen tegen te gaan.

Ik keek strak naar de tafel en luisterde deemoedig naar weer een wapenfeit dat met de Adrema-machine was gepresteerd of met een poststuk dat nog net door de jubilaris voor de redding van de hele ingbank had gezorgd.

Bewondering

De toespraak duurde eindeloos.

Met stijgende bewondering bekeek ik mijn directeur. Hij deed de medewerker en diens scheef bepruikte partner groeien waar wij bijstonden. Wat een eerbetoon.

Kom daar in deze tijd nog eens om. Nu ben je al bijna een probleemgeval als je niet na drie jaar heel snel van functie, werkgever of branche bent veranderd.

Toen wij na afloop van de jubileumtoespraak afscheid namen van de jubilaris, viel ik achterover op mijn stoel en kon alleen maar onbedaarlijk lachen. Het hoofd Zakelijke Relaties deed gezellig mee.

Als ik denk aan de functie van medewerker Adrema, krijg ik direct een feestelijk gevoel.

Ook is er dat tikje weemoed, omdat die tijd waarin ‘traag’ nog echt traag was, onherroepelijk voorbij is.

Oude lul

Maar nu klink ik als een echte oude lul.

De oude lul die ik ben, omdat de tijd dat ik een jonge lul was, onherroepelijk voorbij is.

9 december 2017