Dominante cultuur
Over de dominante cultuur in een organisatie heb ik een theorie die tot nu toe de toets aan de praktijk doorstaat.
Mijn stelling luidt:
Het primaire proces bepaalt de dominante cultuur in een organisatie.
Met enkele praktijkvoorbeelden licht ik deze stelling toe.
‘Zo zijn onze manieren’
Ik heb in veel verschillende organisaties gewerkt. Soms omdat ik er in dienst was, soms omdat ik er een opdracht deed. Vaak zitten er rare en soms ook nare rafelranden aan de manier waarop zaken gaan. Iedere organisatie heeft haar eigen-aardigheden. Deze verraden ongemerkt de cultuur in de betreffende organisatie. De kern van de organisatiecultuur is sterk bepaalt door het primaire proces in die organisatie.
De vier voorbeelden die hieronder passeren zijn: het gevangeniswezen, de bankwereld, de detacheringswereld en het mediabedrijf.
Het gevangeniswezen
Ik deed in 2004-2005 een groot project bij het gevangeniswezen. Opvallend was dat de deadlines in het project nooit werden gehaald. Nog opvallender was dat niemand daar heel erg mee leek te zitten. In het project namen nogal wat externen deel (waaronder ik), zij maakten zich hier het allerdrukst om. De mensen uit de organisatie zelf waren veel sneller tevreden met de aangevoerde redenen waarom iets niet was gehaald.
Het primaitre proces van deze organisatie is om mensen vast te zetten en houden. Dat kan drie dagen duren, maar ook drie weken, of drie jaar, het kan zelfs levenslang zijn. Dit vasthouden en de dag door begeleiden tot de volgende dag, maakt dat er non-focus ligt op het realiseren van een doelstelling. Halen we die vandaag niet, dan is er morgen weer een dag.
Deze ‘morgen-is-er-weer-een-dag’-moraal doordesemt de organisatie in al haar gelederen. De specifieke invulling van het begrip ’tijd’ heeft direct invloed op de organisatiecultuur.
De bankwereld
Ik heb vele jaren in het bankbedrijf gewerkt. Daar is de waarde en betekenis van geld en wat je ermee kunt doen, essentieel. Dit geeft een zeer materieel focus. Deze focus heeft zijn weerslag op de dominante cultuur in de bankwereld, met de excessen van dien waaruit de huidige economische crisis is ontstaan.
Bij banken spat het geld overal vanaf. Of het nu de ontvangsthal is, de kantoorpanden of de kostuums waarin de bankheren en -dames lopen. Ik heb nergens gewerkt waarin de secundaire arbeidsvaoorwaarden zo riant waren en ook zo belangrijk werden gevonden door de medewerkers. Als HR-adviseur heb ik menig robbertje gevochten om kostendeclaraties (exorbitant) of salarisonderhandelingen (waar ik zelf veel van heb geleerd, dat wel).
De detachteringswereld
Zes jaar werkte ik op basis van ‘uurtje factuurtje’ voor klanten vanuit een grote detacheerder. Dat klinkt plat en dat is het ook. De organisatie waar ik werkte had leuke projecten en ik deed er leuke opdrachten en in theorie werd er van alles geïnvesteerd in het personeel, maar als puntje bij paaltje kwam draaide het maar om een ding: je moest voldoende declarabele uren maken. Hoe mooi het ook werd verkocht in termen van talentmanagement en key-performance indicators, puntje bij paaltje was en bleef uurtje factuurtje. Daar is niks mis mee, maar zeg het gewoon, in plaats van allerlei mooie gebakken lucht verhalen te verkopen.
De medewerkers bij een detacheerder zijn gewoon de productiemiddelen en zijn de melkkoe waar de kurk op drijft. Zodra het daarin minder goed loopt, merkt die medewerker daar wat van. In de discussie die onlangs werd gevoerd over en door CapGemini (waar ik destijds niet werkte), vond ik mijn gelijk.
Mediabedrijf
Nog een voorbeeld: ik werk nu in een mediabedrijf. Iedere dag moet er een krant uit en 24/7 moet het nieuws worden ververst op de digitale platforms. De ene deadline is nog niet gehaald of de andere staat alweer te trappelen. Het primaire proces is dat van een (zeer) kort cyclisch proces.
Dit heeft directe gevolgen op de dominante cultuur. Ik noem het altijd ‘dagvers management’. Net als bij de bakker die iedere dag opnieuw het brood moet bakken, moet er ook iedere dag een nieuwe krant worden gevuld. Letterlijk.
Het dagvers management leidt tot een dominante korte termijn gerichtheid waardoor die zaken die een langere adem vragen steeds en bij voortduring van de agenda vallen.
‘Mijn’ HR onderwerpen (duurzame inzetbaarheid, ontwikkeling, leren en veranderen) staan, jammer voor mij en de mijnen, op de lange termijn agenda. Ieder jaar krijg ik te maken met korte termijn beslissingen die het beleid dat ik probeer vorm te geven direct doorkruisen. In die zin krijg ik een koekje van eigen deeg. 😉
Economisch tij
In dit tijdsgewricht is het bijzonder zwaar weer in de wereld van (grotere) organisaties. Hoe slechter de economische omstandigheden zijn voor een organisatie, hoe sterker mijn stelling zich bewijst.
Immers:
Het primaire proces bepaalt de dominante cultuur in een organisatie.
21 juli 2013