Gastblog 4 voor lerendeleiders.nl
Hart reorganiseren
Reorganiseren is niet leuk. Zeker als reorganiseren eufemistisch betekent dat er werk verloren gaat en mensen ontslag krijgen, wat vaak het geval is. Reorganiseren kan echter bittere noodzaak zijn en daarmee onvermijdelijk. Ik werk al zo’n beetje mijn hele werkleven bij krimpende organisaties en heb als P&O’er vele ontslaggolven van dichtbij meegemaakt.
Meestal krijgt de reorganisatie een geuzennaam, als om te benadrukken welk een heldhaftig huzarenstukje wordt geleverd. In ons collectieve geheugen zit Operatie Centurion gebeiteld. Ook wordt regelmatig gegrepen naar namen die een beweging inhouden, zoals Kwartslag of Keerpunt. We kantelen collectief wat af in en met onze organisaties.
Ik ben vaak betrokken geweest bij deze ontslagoperaties en vond en vind het belangrijk dit – zowel als HR professional als in de rol van leidinggevende – zo menselijk mogelijk te doen. Menselijk houdt voor mij in: duidelijk, open, onverbloemd en met aandacht voor de menselijke maat. De menselijke maat betekent dat hard reorganiseren wordt gedaan met hart voor de sociale gevolgen.
Als HR professional of leidinggevende loop je het risico zodanig gefocust te zijn op het proces met deadlines en formele eisen, dat een technocratische uitvoering op de loer ligt. En zodra technocratie zijn intrede doe, kan de menselijke maat het ondergeschoven kindje worden.
De ontslaggolven waar ik als HR professional mee te maken kreeg, die allemaal vanuit het HR vák bezien, zeer boeiend en leerzaam zijn, gingen aan mij persoonlijk voorbij. Tot heden. Nu sta ik zelf op straat en ervaar ik aan eigen lijf hoe belangrijk de menselijke maat is.
Diverse keren heb ik de afgelopen maanden gedacht, ‘moet dit nu echt zo?’, maar hield mijn mond omdat ik geen zeurpiet wil zijn. Slechts een voorbeeld wil ik toelichten.
Onlangs ontving ik een Hoerakrant van mijn werkgever over het afgelopen jaar met een vooruitblik naar het nieuwe jaar. Begrijpelijkerwijs zat en zit ik niet te wachten op die krant. Omdat ik bovendien het personeelsinformatiesysteem ken, weet ik dat het een kleine moeite zou zijn geweest de mensen die hun baan verliezen uit te filteren, zodat alleen de mensen die een toekomst hebben bij het bedrijf deze krant zouden ontvangen.
Deze kleine menselijke attentie zou een dikke brok in mijn keel en een vrijwel slapeloze nacht hebben kunnen voorkomen. En ik denk altijd maar: ‘als ik er slecht door slaap, ben ik vast de enige niet…’.
Natuurlijk begrijp ik dat zoiets niet expres wordt gedaan, maar het is op zijn minst onnadenkend en onattent. Zoals mijn schoonvader ooit zei toen de verzorging na het kloppen direct zijn appartement in struinde zonder te wachten op het moment dat hij de deur voor hen opendeed: ‘ik snap het wel, maar ik begrijp het niet’.
Mijn voorbeeld is slechts een kleine gebeurtenis op de uitgebreide schaal van ‘hard reorganiseren met het hart op slot’. Bij het vormgeven van een reorganisatie zouden álle betrokken partijen: management, HR, vakorganisaties en medezeggenschap zich hier rekenschap van moeten geven. In mijn ogen mag in het bijzonder van HR een zekere gewetensfunctie worden verwacht.
Hart reorganiseren is duizend keer moeilijker dan hard reorganiseren.
2 januari 2014
Dit blog verscheen onder dezelfde titel ook op de site van LerendeLeiders.nl.
Een mooi blog. Uit het hart geschreven. Manfred Kets de Vries schreef in de jaren 80 over reorganisaties. Hij noemde drie soorten actoren. Beulen, slachtoffers en overlevenden. Voor allen heeft het impact. Maar hoe je met de slachtoffers omgaat bepaalt het lerend en veranderend vermogen voor de toekomst van de organisatie.
Ja, zelfde gevoel bij die krant. En dan ben je op 1 januari boventallig, en op 2 januari al geen krant meer in de bus. Ook begrijpelijk maar geeft ook zo’n raar gevoel. Het is dus echt voorbij de jarenlange Wegener periode.
Mooi! Har(d)t kan ik ook nog begrijpen. Menselijke maat ook heel bepalend voor het motivatielevel van de overblijvers. Excellente organisaties drijven zelden op angst.
Mooi stuk tekst. Ik ben bang dat hier de menselijke maat keihard botst op de organisatorische werkelijkheid! Het zal het bedrijf een rotzorg zijn hoe het ontslag ervaren wordt en is. De menselijke maat het hart komt van het individu en hoort daar ook. Het is wel jammer dat wij allemaal afhankelijk zijn van knuffels van de baas (expres lullig geformuleerd). Dus snel doorgaan met de ultieme automatisering en mensen vervangen door robots. Dan hoeven we ook geen valse verwachtingen meer te koesteren.