De ouderlijke rol

In de periode dat je kinderen bij jou wonen, verandert je ouderlijke rol van verzorgend naar opvoedend en van opvoedend gaat het naar begeleidend waarbij je je kind iedere keer een stukje meer loslaat. Als het loslaten niet vanzelf gaat, doet je kind dat uiteindelijk zelf wel. Een kind groeit op om op eigen benen te staan en zijn of haar eigen pad te vinden in het leven.

Hoewel de eerste jaren belastend zijn omdat het zorgen voor kinderen veel tijd en aandacht vraagt, heb ik de latere jaren als intensiever ervaren omdat je niet meer alleen het heft in handen hebt. Je kind wordt meer en meer een eigenstandig persoon; je moet de zeggenschap over de ontwikkeling steeds meer delen met het kind zelf.

Bijzondere kinderen

Op mijn blog ‘Het Kind In De Klas’ kreeg ik hartverwarmende reacties. Soms ook met de veronderstelling dat het altijd moeilijk is om een bijzonder kind op te voeden. Natuurlijk is dat regelmatig het geval. Maar het opvoeden van ‘normale’ kinderen kent ook zijn moeilijke momenten.  Ik ervaar wel dat het opvoeden van onze autizoon heel anders verloopt.

Diffusie of osmose?

Voor mij is het grootste verschil dat de sociale ontwikkeling van onze oudste twee kinderen ogenschijnlijk vanzelf verloopt en zij veel sociaal gedrag vanzelfsprekend oppikken. Of het nu gaat om persoonlijke hygiëne, tafelmanieren of het functioneren in groepen, ze leren dat vrijwel zonder onze interventies. Door buitenshuis te functioneren leren ze allerhande sociaal gedrag zonder rechtstreekse opvoedingsaanwijzingen.

Diffusie

Uit de biologie stamt de term diffusie, hierbij mengen twee verschillende (vloei)stoffen zich als vanzelf waardoor een nieuw mengsel ontstaat dat over het geheel uit dezelfde samenstelling bestaat. Diffusie kost geen energie.

De opvoeding van onze ‘normale’ kinderen verloopt hieraan vergelijkbaar. Het gaat vanzelf en het kost geen energie. Nou ja, niet heel bijzonder veel. Op een bepaald moment gaan ze vanzelf meer tijd besteden aan hun uiterlijk, er wordt meer gedoucht en tanden worden keurig bijgehouden. Soms gaat er zelfs zoveel shampoo doorheen dat ik niet kan nalaten te zeggen dat shampoo niet gratis is.

Osmose

Bij osmose is een semi-permeabel membraan nodig om (vloei)stoffen met elkaar te mengen. Het mengen van de stoffen gebeurt gelijkelijk, maar het niveau van de vloeistof trekt als gevolg van het osmotisch proces ongelijk. Aan de beide kanten van het membraan ontstaat een gelijk  concentraat. Ook osmose kost geen energie.

Permeabel membraan

Het opvoeden van onze jongste is vergelijkbaar met osmose. Hierbij zijn wij, zijn vader en moeder, het permeabele membraan. Ook professionele opvoeders zoals leraren en therapeuten fungeren als permeabel membraan.

Om een vergelijkbaar voorbeeld te noemen; onze autizoon heeft op zijn 16^e nog volstrekt geen interesse voor persoonlijke hygiëne. Nog steeds moeten wij hem erop wijzen dat hij zijn tanden moet poetsen, mét tandenpoetsmiddel erop (de smaak ervan vindt hij vies). Onder de douche gaan doet hij niet uit zichzelf, sterker nog, douchen vindt hij niks, hij gaat liever in bad. Zijn haar wassen kan hij zelf, maar dan doet hij maar de helft van zijn hoofd. Als leefregel hebben wij bepaald dat hij eens per week onder de douche moet of een keer per week in bad (wat voor een puber bepaald weinig is!). Als wij niet zeggen dat hij dat moet gaan doen, komt het er niet van. Niet omdat hij dwars is, of er geen zin in heeft, nee, omdat hij er gewoon niet aan denkt. Het interesseert hem geen zier of hij stinkt, zijn haar vet is of zijn tanden geel worden.

Energie

Kost dit geen energie? Nou, eigenlijk kost het veel energie en dat is omdat wij allemaal, de professionele opvoeders en wij, toch alle zeilen bijzetten om een normaal opvoedresultaat te realiseren. Wij proberen ook ons bijzondere kind  zo op te voeden dat hij later voor zichzelf kan zorgen en uiteindelijk zelfstandig zal kunnen functioneren in de maatschappij.

Of dat gaat lukken is nog volstrekt niet te zeggen. Sommige zaken zijn inmiddels zo door het permeabele membraan gestroomd dat er een werkbare hoeveelheid belang aanwezig is. Na heel veel jaren trekken als aan een dood paard om hem te motiveren zijn schoolwerk te doen, is dit jaar de omslag gekomen en lijkt hij te snappen dat hij zijn Vmbo-kaderdiploma moet halen om te kunnen doorstromen naar de MBO Gaming-opleiding waar hij graag naar toe wil.

Stapje voor stapje

De concentratie ‘voor jezelf zorgen’ is echter nog lang niet op het minimum niveau. ‘Vrienden maken’ is nog totaal onontgonnen. Hij hecht er niet aan. Toch moet hij in onze maatschappij in contact met andere mensen leven. Hij zal toch een minimum beetje sociaal gedrag moeten ontwikkelen. We zetten stapje voor stapje. Ontegenzeglijk gaat het vooruit.

Wordt vervolgd…

20 maart 2013

 

Lees meer in eenvoudige bewoordingen over diffusie en osmose.