Death Valley De Peel
Het jaarlijkse uitstapje van De Bende bracht ons dit jaar in Death Valley De Peel, om preciezer te zijn: op natuurcamping De Lier in Lierop.
Dit blog had zodoende met evenveel recht ‘Lierop Op De Lier’ kunnen heten, wat taal-technisch meer in mijn straatje past, maar Death Valley De Peel klinkt duister en tegelijk komisch; om De Peel met Death Valley te vergelijken, de grote woestijn in Californië/Nevada in de VS, moet je je fantasie gebruiken, to say the least.
Corona
Zoals alles dit jaar, werd ook het Bendeweekend getekend door corona, maar omdat we zouden kamperen, leek het zorgen voor 1,5 meter afstand bij het slapen voldoende maatregel om het weekend toch door te kunnen laten gaan.
Dientengevolge trokken we met vele kampeermiddelen naar Zuidoost-Brabant. We verbleven ieder afzonderlijk in een caravan, in een kampeerbusje en in ettelijke tenten die varieerden in grootte van middelgroot tot uitgesproken klein.
© Tiny van den Eerden – illustratie uit het boek: ‘Death Valley De Peel, geschreven door Piet SnijdersFietsen door Death Valley De Peel
Op zaterdag stond een fietstocht op het programma, we zouden de route Death Valley Someren gaan fietsen en onderweg zouden er dan enkele bijzonderheden te zien zijn die te maken hebben met het einde van WOII.
Wij wisten het niet, maar toen Eindhoven al was bevrijd, op 18 september 1944, en na het laatste vergeldingsbombardement door de Duitsers dat op 19 september 1944 nog ruim 200 Eindhovenaren het leven kostte, werd er in De Peel nog flink doorgevochten. Dit had tot gevolg dat vele geallieerde vliegtuigen die op weg waren naar het Duitse Ruhrgebied, werden neergehaald door de Duitsers.
Eindhoven was dan wel bevrijd, maar in De Peel waren de Duitsers nog lang niet verjaagd.
Bezienswaardigheid I
De eerste bezienswaardigheid tijdens deze leerzame fietstocht (laat dat maar aan een leraar over), was een schuilhut van de Duitse Wehrmacht van waaruit geallieerde vliegtuigen uit de lucht werden geschoten.
Hoewel hier sprake was van een diep-tragisch verleden, was de bezienswaardigheid zelf de moeite van het stoppen niet waard.
In de tuin van een huis konden wij achter een heg en een aantal bomen nog net het dakje waarnemen van een schuurtje. Waar wij stopten op het fietspad was een plakkaat aan een hek bevestigd waarop werd uitgelegd hoe we dit dakje konden vinden ergens verderop in de tuin, wat al genoeg zegt over de bezienswaardigheid.
Eigenlijk was het plakkaat de bezienswaardigheid.
Direct kreeg ik associaties met een recenter verleden en wel dat van mijzelf waarbij ik, voor een deel omringd door ditzelfde groepje mensen, maar dan allemaal bijna 50 jaar jonger, meestentijds hoogst verveeld achteraan meeliep als er plantjes en vogels werden beschreven tijdens een wandeltocht door De Malpies of een ander natuurgebied ergens rond Eindhoven.
Met zijn allen op pad gaan vond ik leuk genoeg, maar diepgewortelde interesse in wat er groeit en bloeit was niet sterk ontwikkeld in de puberversie van mijzelf.
Bezienswaardigheid II
De tweede bezienswaardigheid was een gedenkplaat in de buurt van een kerk waarop enkele mensen uit het dorp werden herdacht die Indiëgangers heten in het begeleidende boekje. Het probleem bij deze bezienswaardigheid was dat we hem niet konden vinden.
We fietsten een rondje om de kerk, en om het nog eens te checken maakte ik het rondje nogmaals, maar nergens zagen wij de gedenkplaat voor de Indiëgangers.
Misschien was de gedenkplaat wel verwijderd nadat in de recenter geschiedenis de rol van Nederland ten tijde van de Politionele Acties in een kwader daglicht kwam te staan. Tijdens de bevrijdingsoorlog van de bevolking van Indonesië tegen de kolonisten uit Nederland, is door beide partijen nogal huisgehouden.
Met een licht gevoel van teleurstelling fietsten we door, op weg naar bezienswaardigheid III.
Bezienswaardigheid III
Deze bezienswaardigheid bleek een Mariakapel te zijn waarvoor we moesten omfietsen.
Gezamenlijk besloten we de Mariakapel ‘voor gezien’ te beschouwen. In Brabant heb je zoveel van dat soort kapelletjes dat eentje meer of minder ons niet kon motiveren ernaartoe te fietsen.
Bezienswaardigheid IV
Voor de volgende bezienswaardigheid moesten we de route van de fietstocht verlaten en een stukje langs de Zuid-Willemsvaart fietsen.
Ongeveer halverwege stond ‘Gedenksteen Burgemeestersmoord’. Aan de grote weg erlangs staat een groter monument, maar door de drukke N266-weg die langs het kanaal loopt, kun je niet goed bij het monument komen.
De gedenksteen is terzijde van de ventweg geplaatst. Wij lazen dat de burgemeesters van de gemeentes Asten en Someren op deze plek werden vermoord door een Sonderkommando van de Germaanse SS omdat ze weigerden ‘vrijwilligers’ uit hun dorpen aan te wijzen voor de Duitse Arbeitseinzatz. De moorden vonden plaats op 14 en 15 augustus 1944. Een derde persoon ontkwam en heeft na de oorlog getuigd tegen de aanslagplegers waardoor de daders na de oorlog konden worden berecht. Andere weigerachtige burgemeesters uit Zuidoost-Brabant werden ook opgepakt tijdens deze actie die door de Duitsers ‘Aktion Silbertanne’ werd genoemd. Zij kwamen na gruwelijke ontberingen om in concentratiekampen.
We waren er even stil van en het begrip ‘Death Valley De Peel’ kreeg wat meer betekenis voor ons. Dit was het laatste stukje Zuid-Nederland waar de Duitsers aan het eind van WOII standhielden; er is lang gestreden in en om De Peel.
Einde van de bezienswaardigheden
Er waren nog veel meer gedenkstenen, monumenten en herinneringskeien op en langs de route maar we besloten het er voor vandaag bij te laten en gewoon verder te fietsen en onderweg ergens een hapje te eten.
In Someren-Eind kwam het zover, we zaten op een terras in een doods straatje, in een doodstil dorpje waar geen mens op straat was, te smullen van echte Brabantse uitsmijters en een kop gewone koffie of cappuccino. We bespraken de voor en tegens van het leven in zo’n klein dorpje. De eerlijkheid gebied te zeggen dat we weinig voordelen en vele nadelen konden bedenken.
In het grotere Someren zochten we toch nog even naar een monument in de vorm van glas-in-loodramen, maar aangezien we ook die niet konden vinden, gaven we het definitief op.
We vonden tijdens de zoektocht wel een door vogels onder gescheten buste van John F. Kennedy, maar waarom die daar staat, vlak voor het stadshuis van Someren, bleef onduidelijk.
Het leek ons niet dat JFK bij leven Someren zou hebben bezocht.
Buste van John F.
Gelukkig hebben we internet en Wikipedia, dus inmiddels weet ik dat de buste werd geschonken op 3 juli 1982 ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van de Kennedymars, als blijvende herinnering aan de medewerking van de Somerense gemeenschap aan de Kennedymarsen.
Kennedymarsen zijn wandeltochten die door het hele land worden georganiseerd waarbij wandelaars 80 kilometer moeten wandelen in 20 uur.
Weten we dat ook weer.
Onderduikerskamp Dennenlust
Aan het eind van de fietstocht, vlakbij onze camping, was nog een bezienswaardigheid te bekijken: het Onderduikerskamp Dennenlust. Hier bivakkeerden in de oorlog mensen die moesten onderduiken om uiteenlopende redenen.
Deze bezienswaardigheid lieten we voor wat ie was want er stonden belangrijker zaken op het programma: we gingen zelfgebakken pizza eten waarbij de pizza uit de pizza-oven van de camping zou komen.
Klassenleraar
Dat we op dit kampeerterrein terecht kwamen was niet helemaal toevallig. Op deze camping stond en staat onze klassenleraar sinds zo’n beetje alle jaren na zijn pensioen. Tot vorig jaar deed hij dat met zijn echtgenote Fenny en sinds haar overlijden in september 2019, vanaf 2020 alleen.
Onze klassenleraar, laten we hem hier Wim noemen, is de opper-pizza-ovenstoker op de camping. Vanaf vier uur in de middag moest hij aan de slag met vuur, hout en oven. Een enkele vuurliefhebber ging meehelpen, de anderen gingen de pizza’s voorbereiden of gingen via de laptop van een van ons kijken naar het einde van een spannende bergetappe in de Tour de France.
Leraar Nederlands
Voor de gezelligheid had Wim ook onze vroegere leraar Nederlands uitgenodigd, laten we hem Maarten noemen. Maarten bleek een half jaar voor Wim weduwnaar te zijn geworden. Het is een onwerkelijk besef dat waar wij in onze jeugd op reis gingen onder begeleiding van deze leraren en hun echtgenotes, zij inmiddels alleen zijn komen te staan, alsook een van onze bendeleden.
Het zal je niet vreemd voorkomen dat het gesprek meerdere keren op de overleden groepsgenoten kwam, op rouwen en hoe je dat doet en dat dezen en genen regelmatig brokken in de keel moest wegslikken.
Fenny Keller
Bij het overlijden van Fenny, op 1 september 2019, schreef ik na de crematie een tekstje, dat nooit verder kwam dan de notities op mijn telefoon. Ik schreef destijds:
‘Wim zag er kwetsbaar uit en ik denk dat het leven zonder Fenny hem zwaar zal vallen. Het was geen zware crematie, de verhalen en de entourage waren fleurig en kleurig, maar dood is dood. Hoe hard je het ook ‘The bright side of death’ noemt.
Dit weekend zagen we wat gemis aan een geliefde doet met iemand. Je ziet het verdriet als een soort aureool om iemand heen hangen en je kunt niets doen om dat gemis te verlichten. Misschien alleen laten merken dat de overleden persoon er in zekere zin nog altijd is, in onze gezamenlijke herinneringen.
Wim had de bank die hij timmerde op de camping en waarop Fenny nog tot een week voor haar dood lag, geschonken aan de camping en hun dochter heeft er een herinneringsinscriptie voor gemaakt.
Die bank gedenkt ‘oma Fenny’ op een plaats waar zij zelf graag was. Een troostend gebaar. Ik hield het niet droog toen ik even op de bank plaatsnam nadat ik de inscriptie las.
Leraren Nederlands
Wim was onze leraar scheikunde en Maarten leraar Nederlands tot en met de derde klas, daarna kregen we Nederlandse les van Ter Beek.
Op de crematie van Fenny kwamen we beide leraren Nederlands tegen. Ter Beek met stok en Maarten met wenkbrauwen ter grootte van een flinke luifel.
Ter Beek herinnerde zich ons niet, hoewel hij deed alsof, vooral toen hij vertelde dat de naam Femke Halsema hem altijd deed denken aan de naam Famke van Halteren, een link die ik nog nooit heb gelegd, maar die ik nadien, iedere keer als een van beide in het nieuws is, terstond opnieuw leg.
Maarten daarentegen herkende ons nog echt, daar op de nazit van Fenny’s crematie. Hij wist nog dat ik iets had met ene Paardekooper. Dat weet ik zelf niet meer, behalve dat het grammatica was en ik er goede cijfers voor haalde. Zoals Nederlands met terugwerkende kracht toch echt mijn leukste en beste vak is geweest tijdens de middelbare school.
Nederland versus scheikunde
Tijdens het eten van de zelfgebakken pizza’s begon Maarten over literatuur en vroeg of wij nog weleens een boek lazen. Hij bleek erg bezorgd over de ont-lezing die bij de jeugd enorme proporties heeft aangenomen en hij is het er totaal niet mee eens dat ‘literatuur’ nog maar zo weinig aandacht krijgt op middelbare scholen.
Al snel ontstond een geanimeerd gesprek over boeken die we allemaal recent hadden gelezen, want hier zaten allemaal lees-liefhebbers, de een misschien een beetje meer dan de ander, maar het concept ‘boek’ is ons allen niet vreemd.
Maarten bleek ‘De avond is ongemak’ van Marieke Lucas Rijneveld nog niet te hebben gelezen, het mooiste boek dat ik in de laatste jaren las, zie mijn recensie hier.
Op gegeven moment vroeg Joep, een van de Bendeleden, of Wim het niet jammer vond dat er over zijn vak, scheikunde, nooit zo’n geanimeerd gesprek ontstond of zou ontstaan zoals we nu hadden over lezen, boeken en schrijvers? Het was een goede vraag, en inderdaad, over scheikunde heb je het nooit meer na je eindexamen, tenzij je iets in die richting gaat studeren, maar met Nederlands blijf je bezig, of het nou om de spelling gaat of over lezen en literatuur.
De volgende dag
Op zondag wandelden we vanaf de camping naar het Onderduikerskamp Dennenlust. De laatste bezienswaardigheid van de fietstocht die we de dag ervoor hadden moeten overslaan omdat Wim zich met het stoken van de pizza-oven moest gaan bezighouden.
Opnieuw was er niet veel te zien, alleen wat afrasteringen van wat ooit de fundamenten waren van verschillende verblijven en uitleg van het een en ander op een informatiebord. Wat dat betreft kun je beter gaan kijken naar een onderduikerskamp in een van de Drentse bossen, ik meen niet al te ver van Emmen. Dat hele kamp is er nog en daar kun je echt de hutten in.
Al met al kunnen we concluderen dat de bezienswaardigheden in Death Valley De Peel zich kenmerkten door hun afwezigheid, hun onzichtbaarheid of hun onvindbaarheid.
Evengoed genoten we van een fijn Bende-weekend en waren we het er, voor een groepsbesluit van deze groep zéker, bijzonder snel over eens dat we hier ieder jaar terugkeren, samen met Wim en Maarten en de overleden dierbaren.
Sfeerimpressies
Hier een korte sfeerimpressie van ons weekend: Lierop Op De Lier.
Voor als je er geen genoeg van kunt krijgen: hieronder een sfeerimpressie van de tentoonstelling Death Valley De Peel zoals deze vorig jaar is samengesteld, ter gelegenheid van de 75e viering van de bevrijding van dit gebied in Zuidoost-Brabant.
Fietstocht Death Valley Someren
De fietstocht Death Valley Someren kun je hier vinden op pagina’s 19 en 20 van de pdf (en op pagina 37 van het boekje). En op de plaatjes hieronder.
15 november 2020