Speciale dagen

Naarmate je ouder wordt, krijg je steeds meer cadeaudagen.

‘Wat zijn dat?’, denk je misschien.

Cadeaudagen zijn gewone dagen die je cadeau krijgt van het leven zelf, waardoor het speciale dagen worden.

Je hebt ze in twee categorieën, de gouden cadeaudagen en de zwarte cadeaudagen.

Jeugd

Als je opgroeit heb je als gouden cadeaudag ten eerste je verjaardag, dat is in die levensfase een heel belangrijke cadeaudag. Je krijgt die dag letterlijk en figuurlijk cadeau(s). Voorts zijn er de verjaardagen van je vader, je moeder en je zusje, maar de meest belangrijke verjaardag, ná die van jezelf, is toch zeker die van Sinterklaas. De verjaardag van Sinterklaas is een diamanten cadeaudag.

In mijn tijd hadden Zwarte Pieten nog een roe. Daar kwam ietsjes later ophef over. Toen verdween de roe. Een hele tijd later kwam er ophef over het zwart van Zwarte Piet, dus dat verdwijnt ook. Wat ik je brom. Maar dat voorspelde ik al in dit blog en ik wil mezelf niet herhalen.

Een zwarte cadeaudag uit mijn jeugd werd 23 november. Het was de sterfdag van mijn lievelingsopa, die in het universum van ons gezin opa Middelharnis heette. Mijn opa had werkhanden die hard als staal waren van het buitenwerk dat hij deed en hij had de donkerste ogen die je je kunt indenken. Sommige kinderen waren bang van mijn opa, maar ik wist dat dat onzin was. Mijn opa Middelharnis was de liefste opa van de wereld.

Hij sterf plotseling op zijn 66^e aan een hartaanval. Ik was 11 jaar en mocht niet mee naar de begrafenis. Dat vond ik onbegrijpelijk en ook gemeen. Waarom mocht het hele dorp komen en ik niet?

De 23^e november werd mijn eerste zwarte cadeaudag.

Rouw

Zolang als zij daarna nog leefde, en dat was nog 25 hele jaren, belde ik mijn oma Middelharnis om haar te laten voelen dat ik wist wat voor dag de 23 november voor haar was. Ik kreeg haar steevast huilend aan de telefoon. Ieder jaar weer zag ik er tegenop om haar te bellen, maar omdat ik vond dat mijn ‘last’ niet opwoog tegen die van haar, belde ik toch maar, hoewel dat vaak met lood in mijn schoenen was.

Mijn oma bleef 25 jaar aan een stuk in de rouw. En altijd waren er weer haar tranen. Ze kon alle jaren die ze zonder mijn opa leefde, niet praten over hem zonder te huilen. Tegenwoordig zou je zeggen ‘het is de hoogste tijd voor een goede psycholoog’, maar die generatie geloofde nog in slikken en verder leven, zo goed en zo kwaad als dat ging.

Papiertjes

De cadeaudagen in je schoolloopbaan en studietijd zijn de dagen dat je een papiertje krijgt, maar gek genoeg ken ik geen enkele diploma-datum meer uit mijn hoofd. Ik weet nog wel wat er bijzonder was op zo’n dag en het jaartal weet ik ook nog wel, maar de data? Vergeten.

Toen ik met mijn VWO-diploma in de hand het rijtje conrectoren afliep in de Eindhovense kantine waar de diploma’s werden uitgereikt, zei de conrector VWO, die daarmee zijn naam, Schurink, eer aandeed: ‘Wel Rita, dat jij het in zes jaar hebt gehaald, en ook nog met zo’n lijst, dat had ik niet voor mogelijk gehouden’.

Dat is het enige allerhartelijkste ‘wel gefeliciteerd’, dat ik heb onthouden. Ik was natuurlijk blij met mijn diploma en er zullen heus leraren geweest zijn die me gemeend feliciteerden, maar deze lomperik zou eigenlijk met terugwerkende kracht zijn mond moeten spoelen.

Later haalde ik mijn doctoraaldiploma op bij een hoogleraar die mij welkom heette met de woorden: ’Zo Rita, wat leuk dat je eens een jurk aan hebt zónder gaten’.

Ik was best zenuwachtig, want een doctoraalexamen leg je niet iedere dag af, maar deze uitspraak was zo absurd dat ik mijn zenuwen acuut vergat.

Ik slaagde en vergat de datum subiet.

Nieuwe generatie

Tegen de tijd dat je bezig bent met het op de wereld zetten van de volgende generatie, is je hele vriendenschare daar ook mee bezig, dus in die levensfase zijn er vele nieuwe mooie cadeaudagen te vieren. In ons geval kwam op 19 oktober de tweeling en op 12 januari werd de jongste geboren. Over die laatste dag schreef ik al eens een blog. Het is een van de fijnste cadeaudagen uit mijn leven omdat de saaie januarimaand voor eeuwig doorbroken wordt door een klein familiefeestje.

De geboorte van de tweeling was een verrukking. De hele aanloop was problematisch en de zwangerschap ging niet van een leien dakje. Tegen de tijd dat ze – te vroeg – werden geboren, was de spanning opgebouwd gelijk een thriller van Stephen King. Eenmaal ter wereld was heel rap duidelijk dat beide kinderen er zin in hadden en volkomen gezond waren. De eerstgeborene was knap op gewicht en de tweede was een knap wicht, met een veel te laag gewicht. Maar wat waren we blij en gelukkig met dit stel ieniemienie-baby’s.

Een paar dagen later, op 22 oktober, is de-man-over-wie-ik-niet-schrijf jarig dus die avond ging ik, voor het eerst sinds maanden, aan de alcohol. Voor de gelegenheid had de-man-over-wie-ik-niet-schrijf een sixpack bockbier meegenomen. Ik dronk anderhalf flesje leeg en was aangenaam vrolijk.

De volgende dag bleek de traditionele kraamtranendag te zijn. Ik voelde me huilerig en beroerd. Toen de dienstdoende verpleegkundige het verfrommelde sixpack onder mijn bed zag liggen, begon ze keihard te lachen en riep: ’Je hebt geen kraamtranen, je hebt een ouderwetse kater!’

Oudste generatie

Mijn beide oma’s stierven op 31 oktober. De ene zeven jaar eerder dan de andere. Dat is een vreemd toeval.

Nog veel toevalliger was dat mijn beide grootouderparen op exact dezelfde datum trouwden: op 14 juni 1928, het ene paar in het hoge Noorden, in Veendam om precies te zijn, en het andere in het straffe Zuidwesten, in Middelharnis op Goeree-Overflakkee. Zij hadden daar toen geen weet van natuurlijk. Maar de kinderen die ze op de wereld zetten en die elkaar vele jaren later in Eindhoven ontmoetten, kwamen er vanzelf achter.

Het 40-jarig huwelijksjubileum viel vanzelfsprekend op beide plaatsen precies op dezelfde dag. Gelukkig had de voorzienigheid ervoor gezorgd dat de 14e juni in 1968 op een zaterdag viel waardoor het feest in Middelharnis naar een andere datum ging, want anders zouden de feestgangers klokslag twaalf uur weer thuis moeten zijn, vanwege de zondagrust.

Wij konden daardoor zonder problemen in zowel Eindhoven als in Middelharnis acte de présence geven. Mijn Groningse grootouders verlieten vele jaren daarvoor al hun Noordelijke geboortegrond op zoek naar werk en een beter leven, als economisch vluchteling avant la lettre, en streken neer op de Brabantse zandgrond waar mijn opa als douanier nog volop werk had aan lepe botersmokkelaars die ongeoorloofd de Belgisch-Nederlandse grens passeerden.

Feest op gereformeerde grondslag

Van het Eindhovense feestje herinner ik me niks meer, behalve dat mijn zusje en ik jurkjes aanhadden van exact dezelfde stof, zodat wij als een soort prinses Amalia en prinses Alexia over straat moesten. Maar dat is eigenlijk geen echte herinnering, zo staan we nu eenmaal op de foto’s van die dag. Nee, mijn enig echte herinnering betreft het feest in Middelharnis. Dat was superleuk.

De familie aan die kant was ongekend groot. Alle strenge dominees ter plaatse, van Hervormd-Op-Gereformeerde-Grondslag tot die van de Gereformeerde Gemeente, hadden niet vergeefs ‘gaat henen en vermenigvuldig u’ gepredikt. De enigen die daar niet naar luisterden waren mijn opa en oma, want die waren wel heengegaan maar hadden zich toch maar één keer vermenigvuldigd, waardoor mijn vader enig kind bleef.

Kabouterbos

Mijn vader mocht dan geen broertje of zusje hebben, hij had wel een sloot neefjes en nichtjes, en iedereen, van jong tot oud, was er die avond. Ik mocht als negenjarige helpen in de bediening en mijn kleuterzusje zong onder luid applaus ‘Onder hele hoge bomen, in een mooi kabouterbos…’. Ik ondertussen, last hebbend van plaatsvervangende schaamte, moest heel nodig naar de wc toen zij op het podium stond.

De boxer die tijdens het feest dronken werd gevoerd met jonge jenever werd heel dol en grappig, wat een leuke hond was dát en ook heel erg Niet-Hervormd-Op-Gereformeerde-Grondslag. Ik mocht na enige tijd de mannen aan de tafel met de boxer niet meer bedienen van de echte diensters, zoals serveersters in Middelharnis werden genoemd.

Dit verhaal gaat alleen niet over Middelharnis, maar over cadeaudagen. Waarmee ik maar wil zeggen, zo heb je een feestelijke cadeaudag en zo verandert zo’n dag in een tranendal doordat mijn opa Middelharnis veel te vroeg stierf.

De generatie vlak boven mij

De dag dat mijn eigen vader stierf is ook een zwarte cadeaudag. Hij stierf op 17 april 2004. Die dag haalde hij onze, toen negenjarige, dochter op voor een weekendje logeren, samen met een nichtje van dezelfde leeftijd.

Diezelfde avond belde mijn moeder in paniek op: ’Papa gaat dood!’

Toen we in Eindhoven aankwam was het onheil geschied, mijn vader was gestorven. Ook zijn hart had het begeven, net als dat van zijn vader jaren daarvoor. In het uurtje autorijden van Utrecht naar Eindhoven raakte ik mijn stem kwijt. Ik was letterlijk en figuurlijk sprakeloos.

Sinds zijn sterven gedenken we hem door met mijn moeder en zus op zijn sterfdag naar het Eindhovense kerkhof te gaan waar de urn met zijn as begraven ligt in een klein grafje dat in een uithoek van het niet-Katholieke en niet-Islamitische deel van een groot kerkhof in Stratum is ingeruimd voor urnengraven.

Ik ging jaar in jaar uit. Ik wist het van te voren niet, maar ik heb niks met zo’n graf op een kerkhof. Ik ging mee voor mijn moeder. Je kijkt naar beneden en ziet zijn vertrouwde naam met twee data eronder. Ik voel daar niks bij en vroeg me in het begin af of ik wat moest voelen of dat ik misschien moest doen alsof?

Na verloop van jaren leerde ik dat ik geen kerkhof nodig heb om mijn vader te gedenken. Hij is er niet meer, en toch blijft alleen hij mijn vader. Voor altijd.

Een onvervangbaar mens, dat is wat hij is en zal zijn voor mij.

Kerkhof

Dit jaar was het voor het eerst dat we het kerkhofbezoek oversloegen.

Mijn moeder zei ineens: ‘Ik wil het grafje laten ruimen’.

‘Wat doe je dan met de as van papa?’

‘Die houd ik hier in huis en als ik dood ben, dan wil ik graag dat jullie de as van ons beiden vermengt en onze as boven de Dommel verstrooit.’

Ach, mijn arme moeder. Ze is niet 25 jaar in de rouw gebleven zoals mijn oma, daarvoor is haar levenslust te sterk, maar wat mist ze mijn vader.

Sommige cadeaudagen zou je liever vandaag dan morgen kwijt zijn.

24 april 2016