In memoriam Ruud van Gijzel

10 maart 1959 – 4 januari 2018

~~~~

Deel I – Gezusters PTT

Op de middelbare school, als het leven nog oneindig is en vol geheime beloftes, zaten we in dezelfde Vwo-klas vanaf de tweede, Ruud en ik. Samen met nog 26 anderen, waaronder Famke, Dolf, Joep, Els, Roos, Cynthia en Herbert, in de tegenwoordige tijd bekend onder het pseudoniem ‘Bende van Negen’.

Postbezorger

Het was vóór de tijd van social media en toch ook weer niet, want wij communiceerden tijdens de lessen via afgescheurde stukjes papier met elkaar. Complicerende factor was dat Roos en Cynthia niet direct voor Famke en mij zaten, maar dat Herbert en Ruud ertussen zaten.

De papiertjes gingen heen en weer via hen.

Meestal via Ruud, want Herbert was altijd aan het opletten, dus die reageerde meestal niet op porren in zijn rug.

Op zeker moment noemde Ruud ons viertal de ‘gezusters PTT’.

Hijzelf was onze trouwe postbezorger. Hij deed het kreunend en steunend. Wat dat betreft is een smartphone wel zo makkelijk, die geeft geen kik.

Alfa-man

De briefjes gingen daarna heen en weer beginnend met: ‘van een zuster PTT aan mijn zuster PTT’. Of we zetten op de onbeschreven omgevouwen achterkant van het briefje: ‘via onze exclusieve bezorger PTT aan onze gezusters PTT’. Om de postbezorger te beletten al te veel mee te lezen, plachten we ghmschrft t gbrkn.

Hierboven het bewijs, en hieronder een zelfportret van Ruud. Getekend achterop een proefwerkvel van een proefwerk Biologie.

Hoe hij bij het proefwerk Biologie de drie originele paren chromosomen in moest vullen, wist hij niet en dat zette hij doodleuk in zijn proefwerk.

Ruud was een alfa-man. En dan niet die van de Alfa Romeo of die van de roedel, maar die van de talenknobbel.

Na de middelbare school ging hij Geschiedenis studeren in Nijmegen.

In deze stad gingen Dolf, Els en ik ook studeren.

De anderen bendeleden bleven in Eindhoven of gingen naar andere universiteitssteden in den lande.

Deel II – Officiële opening van de school

3 november 1975

Op deze dag vierde onze school de officiële opening van de nieuwbouw. Wij hadden alle jaren daarvoor in noodgebouwen gezeten. Een noodgebouw was gebouwd met hout. De gangvloeren veerden mee als hele meutes leerlingen tussen de lesuren zich bewogen van het ene lokaal naar het andere.

De leraren hadden bedacht dat het leuk zou zijn als alle leerlingen en leraren eruit zouden zien zoals leerlingen en leraren uit de jaren twintig van de twintigste eeuw.

Aldus geschiedde.

Pijpenkrullen en petten

De meisjes hadden pijpenkrullen of hoeden en droegen witte schorten en de jongens droegen een soort plusfours-broeken en petten.

Op deze speciale dag verklaarde Ruud Els zijn liefde en zo raakte het ‘aan’ tussen hen. Aldus kreeg onze klas het eerste stelletje. Els en Ruud bleven nadien altijd bij elkaar. Ruim 42 jaar.

Kortgeleden ontdekte ik dat waar het voor mij altijd ‘Els en Ruud’ is geweest, het voor Dolf altijd ‘Ruud en Els’ was.

Ruud en Dolf werden vrienden op de middelbare school en zijn dat door de jaren heen altijd gebleven. Ik trok meer naar Els, maar mijn vertrek naar Utrecht bracht een cesuur aan in die vriendschap. Hoewel ik altijd kaartjes ben blijven sturen, dat kan ik niet helpen, ik ben ervoor behandeld. Het in een soort trouw die verankerd zit in mijn systeem.

Ik was, ben en blijf een ‘gezuster PTT’.

Deel III – Bende van Negen

In 2010 organiseerde ik samen met Roos en onze klassenleraar Wim en zijn vrouw Fenny, door ons kortweg ‘De Kellers’ genoemd, een reünie van onze klas bij Roos thuis.

Het werd een gezellige happening, maar helaas had ik met de mensen die me het meest na stonden op de middelbare school, amper gesproken. Zo ontstond het idee voor een herhaling op bescheiden schaal bij één van ons thuis.

Bende van Zeven

De ‘Bende van Zeven’ zag het levenslicht. Vanaf 2012 zien we elkaar jaarlijks en vanaf 2016 veranderde dat in een lang weekend omdat één van ons inmiddels in Spanje is gaan wonen.

Tijdens dit weerzien is er eigenlijk altijd wel een moment dat we een rondje maken en vertellen hoe ons leven ervoor staat.

Het is een eerlijk rondje.

We zijn ondertussen allemaal voorbij het stadium dat je je nog heel erg wilt bewijzen, het is zoals het is en daar maak je wat van.

Huwelijksjubileum en de Bende van Negen

Eind 2016 ontmoetten wij elkaar bij het huwelijksjubileum van onze klassenleraar en zijn vrouw. Els en Ruud waren daar ook. We hebben hen uitgenodigd zich aan te sluiten bij onze Bende.

Sindsdien is het de Bende van Negen.

Zweten in Zweden

In juni 2017 zijn we met zijn allen naar Zweden gevlogen waar we een lang weekend op het platteland verbleven. Ruud was, hoewel toen al meer dan drie jaar ziek, ongelofelijk nuchter en ook hoopvol.

Er waren dingen waaraan hij niet kon meedoen, vanwege pijn in zijn schouder met een onbekende oorzaak, maar meestentijds deden we alles met zijn negenen. De beversafari was een van de dingen die hij moest laten schieten.

Balans

Op zekere avond vroeg Joep: ‘Wat doe jij om in balans te blijven?’

Als vanzelf ontstond ons rondje rond dit thema en stuk voor stuk beschreven we wat ‘in balans blijven’ vraagt van je.

Mijn beurt kwam ergens in het midden.

Mijn balans

Ik heb verteld dat het worstelen met een wisselvallige gezondheid mijn innerlijke balans flink op de proef stelt van tijd tot tijd. Niemand vraagt om tinnitus, baarmoederhalskanker of een blind oog. Als je daarmee wordt geconfronteerd, moet je je ertoe verhouden, je hebt geen keuze.

Mijn belangrijkste beslissing is bij alle drie geweest dat ik besloot te accepteren wat er is.

Bij de tinnitus na een jarenlange strijd vol verzet, kwaadheid en zelfmedelijden. Bij de baarmoederperikelen vrijwel meteen en bij het blinde oog heel snel, al na een week.

Hoewel het steeds weer worden geconfronteerd met problemen met het oog mijn balans wel iedere keer negatief beïnvloedt. Balans houden is een actief proces.

Onschendbaar

Ik vertelde dat ik niet zozeer het vertrouwen in mijn eigen lijf ben kwijtgeraakt, als wel het gevoel van onschendbaarheid. Dat ik ervan ben overtuigd dat je pech kunt hebben of geluk. Als ik iemand hoor zeggen dat ‘je de ziekte krijgt die je verdient’, ik me geschoffeerd voel of misschien zelfs van binnen aangerand.

Niemand verdient kanker of gelijk welke andere ziekte.

‘Je ziekte zelf overwinnen’ is evenzeer onzin. Je hebt pech of je hebt geluk. Het muntje valt de goede kant op, of valt naar de verkeerde kant. Je mag hoop hebben, hoop geeft veel levenskracht, maar er is echt niemand die jou even lekker komt straffen en onheil brengt.

Ruud

Na mijn verhaal kwam Ruud. Hij vertelde dat zijn instelling vanaf de diagnose in maart 2014 steeds is geweest: ‘Zolang er mogelijkheden zijn, gaan we ervoor. Kanker of niet, ik laat mijn leven er niet door verpesten. In het hier en nu valt er nog zoveel te genieten en is er zoveel waarvoor ik wil leven dat ik alle gedoe doorsta omdat ik hier nog niet klaar ben’.

Wij vroegen naar de pijn en de behandelingen en hij was opmerkelijk nuchter in zijn antwoorden. ‘Ondanks de kanker blijf ik genieten van muziek, lekker eten, van onze kinderen, van Els, van alles wat me dierbaar is’.

Als hij zich tussen de behandelingen weer enigszins fit voelde, ging hij weer aan het werk. Ruud werkte als journalist bij Omroep Gelderland samen met De Gelderlander aan een groot multimediaal project rond 75 Jaar Vrijheid in 2020.

Deel IV – Afscheid van Ruud

Pijn

Midden december liet Els weten dat Ruud was uitbehandeld in het Anthoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis en dat hij thuis zou komen om in zijn eigen omgeving de laatste maanden of weken door te brengen.

De pijn in zijn schouder in Zweden was afkomstig van een uitzaaiing in zijn nek. De getroffen nekwervel is vervangen door een kunstwervel, maar na drie weken pijnvrij te zijn geweest, begon de pijn weer, nu in een andere nekwervel. Deze nieuwe uitzaaiing zou hem fataal worden.

De tumor drukte op de zenuwen in het ruggenmerg, de pijn moet verschrikkelijk zijn geweest.

Op de vraag: ‘Als je de pijn een cijfer moet geven tussen 1 en 10, welk cijfer is het dan?’, was zijn onderkoelde reactie: ‘Een 15’.

Verjaardag

Op 23 december had ik contact met Els omdat ze jarig was op die dag. Ik heb een vreemd geheugen voor namen, data en nummers.

In de weken die volgden, had ik vaak contact met Els, niet real-life, maar als een moderne gezuster PTT via App. Op deze wijze leefde ik op afstand mee met de ontwikkelingen in Nijmegen. Ik schreef een blog om hen een hart onder de riem te steken. Ik zocht gedichten op en stuurde die af en toe op naar Els.

Hoe sterk droeg Els in deze tijd haar man op weg naar zijn onvermijdelijke afscheid.

Wat een liefdevol en warm afscheid kreeg hij.

Condoleance

Ruud werd op Oudejaarsdag in slaap gebracht, hij verlangde naar rust en bevrijding. Daarna was het wachten op zijn sterven. Dat kwam op 4 januari.

Op 9 januari kon er van Ruud persoonlijk afscheid worden genomen, hij was thuis in Nijmegen.

Van onze Bende waren wij er met drieën. Er waren enkele collega’s van Ruud. Vriendinnen van Els, zijn zus en hun kinderen met en zonder aanhang.

Ik voelde de warmte, hoewel de kamer op een lage temperatuur moest worden gehouden vanwege de conservatie van zijn lichaam.

Nadien zijn we thee gaan drinken in een nabijgelegen café. Ik heb daar vele jaren in de buurt gewoond en rende vaak langs het café op weg naar mijn kilometers in de heuvels bij Nijmegen. Soms sprak ik af in het café.

Het zag er nog hetzelfde uit. Sommige dingen veranderen weinig.

Begrafenis

De begrafenis was donderdag 11 januari. We waren weer met zijn drieën, zij het in een andere samenstelling dan de dinsdag ervoor. De-man-over-wie-ik-niet-schrijf was erbij en ook onze klassenleraar en diens vrouw.

Bijzonder, want zij had net de dag ervoor haar laatste bestraling gehad. Ze zit in eenzelfde soort traject als waar Ruud in zat. Zij maakten samen morbide grapjes als: ‘dit is onze generale repetitie’.

Ik snap dat wel, je kunt niet de hele dag treuren. Zolang je leeft, is er hoop en levenslust.

Laten we vooral levenslust niet vergeten. Wat een kracht gaat daarvan uit!

Bij de afscheidsplechtigheid hield Els een toespraak en daarna Dolf gevolgd door een naaste collega en Ruuds zus.

Ruud werd herdacht als iemand die wist wat hij wilde en dat ook allemaal voor elkaar had gekregen: universitaire opleiding voltooien, journalist worden, huisje-boompje-beestje met zijn geliefde Els, kinderen krijgen, een fijn huis in de fijnste buurt van Nijmegen, een Volvo, lekker koken, oude meubels om te restaureren, muziek luisteren en verzamelen en van tijd tot tijd genieten van een lekkere (gezins)vakantie.

Dit alles is goud waard. Veel mensen vluchten hun hele leven voorwaarts, vaak omdat ‘for better and for worse’ te moeilijk is zodra ‘for worse’ zich aandient. ‘For worse’ is niet leuk of fijn, het is wél waardevol en de moeite waard. Van ‘for worse’ leer je veel.

Kerkhof

Na de afscheidsplechtigheid verplaatste het hele gezelschap zich naar een kerkhof in de buurt waar het gezin woont.

Een kerkhof waar ik alle keren dat ik de Zevenheuvelenloop liep, of gewoon trainde vanaf huis, gewoon langsliep. Het was de allereerste keer dat ik onder de toegangspoort door ging en het kerkhof betrad.

We lieten zware, kolossale gedenkstenen achter ons en kwamen uit op een vriendelijk laantje achterin het kerkhof.

Ter plekke werd een mooi verhaal verteld. Toen Els en de kinderen enkele dagen tevoren een plek op het kerkhof aan het uitzoeken waren en deze plek wilden verlaten, vloog een gigantische uil uit een nabijgelegen ceder. Voor Els’ gevoel gaf Ruud haar hiermee toestemming voor speciaal deze plek.

De drie kinderen met vrienden en vriendin lieten zijn kist zakken in het graf en daarna mocht iedere bezoeker een handvol rozenblaadjes op de kist gooien. Menigeen was druk in de weer met een zakdoek bij het verlaten van het kerkhof.

Ruud ligt nu op één lijn met Romy, hun 23 jaar geleden doodgeboren kindje.

Het leven is kostbaar en kwetsbaar.

14 januari 2018