Beste Lodewijk (41, minister van SZW), jouw Actieplan ‘Perspectief voor vijftigplussers’ gaat niet werken, houd die 68 miljoen maar in je zak. Hartelijke groet van Rita (57, HR manager en ex-werkloos 50plusser)

Beste Lodewijk,

Je leest het goed. Je net gepresenteerde Actieplan ‘Perspectief voor vijftigplussers’, gaat niet de gewenste resultaten opleveren. De 68 miljoen die ervoor is uitgetrokken, zal het probleem van de werkloosheid onder vijftigplussers niet oplossen.

Voordat ik ga uitleggen hoe ik dat zie, zal ik me even voorstellen, want ik ken jou wel, maar jij mij niet.

Ik ben Rita en ik werd, na dertig jaar onafgebroken te hebben gewerkt bij verschillende grote werkgevers, op 1 januari 2014 werkloos. Ik dacht dat ik met mijn werkervaring als HR-baasje en mijn universitaire opleidingsachtergrond zo weer aan de bak zou zijn.

Maar ik vergat dat ik 54 jaar was. Dat is op de arbeidsmarkt niet gewoon oud, maar stokoud.

Vacatures

Vacatures waren best te vinden. Ook in mijn vak. Op sollicitatiegesprek komen bleek een hele toer te zijn. Soms klikte ik op de digitale ‘solliciteer-nu!’-knop en plofte de afwijzing binnen vijf minuten op mijn digitale mat.

De afwijsredenen waren beslist origineel: ik was te zwaar (deze afwijsreden staat met stip op nummer 1), ik zou me gaan vervelen, ik paste niet in het profiel, ik paste niet in het team, de vacature was ingetrokken, de vacante functie was inmiddels veranderd en ga zo maar door. Tijdens al die sollicitaties heb ik één keer eerlijk horen zeggen dat ze iemand zochten tot maximaal 45 jaar. We weten allemaal dat dat wettelijk gezien niet mag, want dan is er sprake van leeftijdsdiscriminatie, maar toch is me dit eerlijke antwoord liever dan al die keren moeten horen dat ik ‘te zwaar’ ben, wat net zo goed leeftijdsdiscriminatie is, maar dan verhuld onder een drogreden.

Mag ik alsjeblieft zelf bepalen of ik ‘te zwaar’ ben, me ga vervelen of simpelweg te duur ben?

Keihard

De arbeidsmarkt is bikkelhard. Je bent als vijftigplusser oud en afgeschreven. Laten we dat met zijn allen eens onder ogen zien. Ik ben niet bang voor die rauwe werkelijkheid. Als je 50+ bent en werkloos raakt, heb je een heel, heel groot probleem. Dat probleem heet ‘statistische discriminatie’: kenmerken van de groep als geheel worden op jou als individu geplakt. De (vermeende) kenmerken van de groep vijftigplus zijn: niet flexibel, minder productief, vaker ziek, digibeet en bovenal duur, duur en nog eens duur.

Het is de kunst als 50plus-sollicitant om een nieuwe potentiële werkgever ervan te overtuigen, in een gesprek van 30 (!) tot 60 minuten, dat al die kenmerken misschien wel voor de grote groep gelden, maar dat jij de spreekwoordelijke uitzondering bent. Geloof mij Lodewijk, dat lukt niet in 60 minuten, laat staan in 30 minuten. Je hebt meer tijd nodig om te worden gezien als mens in plaats van als vertegenwoordiger van een groep. Over hoe je dat doet later meer. Eerst verder met de probleemschets.

Probleemschets

Mijn eigen werklozenprobleem was in mijn ogen zelfs relatief beperkt. Ik heb wél een goede opleiding, werkte wél bij verschillende werkgevers, maakte carrière, woon centraal in het land, en, het allerbelangrijkste, ik heb wél een goed en actueel netwerk.

Toen ik mijn baan verloor waren er meer mensen uit mijn team die gelijktijdig werkloos werden. Even oud als ik, hebben zij het veel en veel moeilijker op de arbeidsmarkt. Velen werkten meer dan dertig jaar bij dezelfde werkgever en hebben mede daardoor een beperkt extern netwerk, hebben een lagere vooropleiding en wonen, economisch gezien, in ongunstiger delen van het land. Zij hebben het écht stikmoeilijk op de arbeidsmarkt.

Zelfvertrouwen

Een groot knelpunt waar ik tegenaan liep toen ik werkloos werd, is dat de afwijzingen mijn zelfvertrouwen ondermijnden. Ik kwam in een vicieuze cirkel terecht met alleen maar negatieve prikkels en ervaringen. Je zou er depressief van worden, wat met veel werkloze oudere mensen ook daadwerkelijk gebeurt.

Om deze vicieuze cirkel te doorbreken, heb ik me al na drie maanden werkloosheid opgegeven voor het UWV-traject dat is gericht op starten als zzp’er met behoud van gedeeltelijke WW. Dat initiatief gaf mij de nodige positieve impuls. Het was niet mijn eerste keuze om als zelfstandige verder te gaan, maar ik wilde zelf aan het stuur van mijn eigen toekomst staan en niet afhankelijk zijn van de zoveelste recruiter (allemaal 40-) of het UWV.

Opdrachten

Met hulp van familie en social media, uiteindelijk ook een soort verlengde familie, had ik snel een niet al te best betalende opdracht te pakken. Ik ging twee dagen per week werken voor 12,50 euro bruto per uur als stagiaire recruiting bij een klein ICT bedrijf in mijn eigen stad. Hoezo was ik te duur of te zwaar? Ik wilde gewoon werken! Ik kan nóg voelen hoe fijn het was om weer koffie uit een koffieautomaat te kunnen halen. En dat was na een half jaar werkloosheid. Dat is nog niks in vergelijking met de jaren dat vele anderen geen werk hebben.

Weer een baan

Mijn stage werd omgezet in een redelijk betaald, parttime freelance-contract voor een jaar en mijn familielid gaf me een mooie opstap door mij een langlopende opdracht te gunnen. Na anderhalf jaar werd me bij het kleine ICT bedrijf, dat ondertussen 70+ medewerkers telt en niet klein meer is, een volledige baan aangeboden. Ik ben daar nu alweer vier maanden in dienst als HR manager. Mijn salaris past prima binnen de gangbare beloningspraktijk van het bedrijf. Het is lager dan wat ik tot en met 2013 verdiende, maar daar zit ik niet mee. Dus, hoezo ben ik te duur?

Wat er is gebeurd in de tussenliggende periode is dat ik in dat middelgrote ICT bedrijf van een statistiek veranderde in een mens van vlees en bloed. Eentje die haar vak verstaat en goed werk levert. Na anderhalf jaar kon mijn nieuwe baas míj beoordelen in plaats van mijn leeftijd. Wat niet lukt in 30 of 60 minuten, kan wel lukken na een langere periode.

Daarop zou het beleid van jouw ministerie zich moeten richten:

‘Maak van dorre leeftijden levende mensen!’

Netwerken

Van de 50+ mensen uit mijn team die werkloos werden, vond iedereen die weer werk vond, dat zijn ze helaas lang niet allemaal, zonder uitzondering hun nieuwe baan via netwerken of tijdelijke en vaak vrijwillige klussen. Ouderwets solliciteren op een vacature werkt simpelweg onvoldoende.

Actieplan van de minister

Nu terug naar het Actieplan en waarom dat volgens mij niet deugt.

De analyse van het probleem uit het Actieplan:

• Wendbaarheid vijftigplusser is beperkt
• Onvoldoende bijscholing van kennis en vaardigheden
• Beeldvorming over vijftigplussers is minder positief
• Zoekinspanningen sluiten niet goed aan bij verwachtingen van werkgevers (?? – dit is ambtenaren-abracadabra voor mij, ik heb geen flauw idee wat ermee wordt bedoeld).

In gewone taal: de vijftigplusser is niet flexibel, minder productief, vaker ziek, digibeet en bovenal duur, duur en nog eens duur. Hé, dat klinkt bekend. Dat is mijn ‘statistische-discriminatie’-rijtje.

Maatregelen

Vervolgens zijn maatregelen bedacht die allemaal ‘om’ de werkloze ouderen heen worden georganiseerd.

Het verlagen van de no-risk polis, geloof mij als HR vakvrouw, dat heeft nog nooit één werkgever overgehaald om iemand in dienst te nemen. Hetzelfde geldt voor de mobiliteitsbonus voor het in dienst nemen van een oudere werkloze (nu 62+, wordt 56+). Die werkloze wordt echt niet aangenomen vanwege die 7.000 euro bonus, hij of zij wordt aangenomen omdat er door de werkgever iets wordt gevraagd wat die ene mens te bieden heeft.

Van getal naar mens

Wat zeker wél kan helpen is een opstapje in de vorm van een stage of een werkervaringsproject. Er moet van alles worden bedacht, opgezet en uitgevoerd waardoor het getal een mens wordt.

Bij nader inzien, laten we die 68 miljoen toch maar uit jouw zak halen en gebruiken, maar laten we een andere besteding bedenken. Minder naar de ‘sociale’ partners, campagnevoerders en beleidsmensen en meer geld naar de werklozen zelf en bijvoorbeeld werkgevers die stages aanbieden.

De Broekriem

Een voorbeeld: in werklozenland is er DeBroekriem, een vrijwilligersproject dat, lokaal verspreid maar met landelijke dekking, praktische ondersteuning biedt aan werklozen, jong en oud. Als ik jou was Lodewijk, zou ik intensief met hen gaan samenwerken. Zij bieden perspectief, zij hebben een actueel netwerk in het hele land. Mijn inschatting is dat als je die 68 miljoen halveert en die in deze samenwerking stopt, er meer resultaten worden bereikt dan zoals nu is bedacht, waarbij het geld gaat naar sociale partners en officiële spelers als het UWV. Die instanties zijn allemaal heel goed in geld besteden aan zaken die werklozen zelf voorbij gaan. Dat levert niet de gewenste oplossing.

Asscher Fonds

Een ander idee: stop het geld in een fonds, zoals bij het Oranje Fonds en bedenk zoiets als de ‘Appeltjes van Oranje’. Alle initiatieven kunnen daar geld uit krijgen als ze erop zijn gericht een opstap te krijgen op weg naar werk en ze een mens maken van een getal.

De andere helft stoppen we dan in scholing, want daarin heb je wel gelijk, er zijn oudere werkenden die niet goed zijn bijgebleven. Bovendien doen of deden ze soms werk dat simpelweg niet meer bestaat of aan het verdwijnen is, denk aan drukkers of secretaressewerk. Terwijl in de groeiende kant van onze economie werk en vacatures genoeg zijn.

Generaal pardon

In een moeite door vaardigen we een ‘generaal-sollicitatie-pardon’ uit voor iedereen die in de WW zit en 60 jaar of ouder is, tenzij, vanzelfsprekend, iemand zelf nog graag werk wil vinden. Als er iets is dat uitsluitend een papieren tijger is, dan is het wel deze vernederende verplichting voor mensen die vaak al 40 jaar of nog meer hebben gewerkt. Deze poppenkast is voor niemand prettig, ook niet voor de medewerkers van het UWV die deze maatregel moeten handhaven.

Nou Lodewijk, jij wordt binnenkort 42 jaar. Hopelijk word je niet te zwaar, je weet nu waar dat toe kan leiden.

Met hartelijke groet,

Rita Verduin (57)

HR manager bij FRISS | fraud, risk & compliance

15 juni 2016

PS:

Over de vorige campagne ‘De deur open voor 50plus’, had ik ook al een mening. Die lees je hier.